حادثه: سهل انگاری راننده خودروی جرثقیل باعث گرفتاری این وسیله نقلیه سنگین در بین کابل های برق فشار قوی شد

در پی این حادثه که در تاریخ 14/8/1393 رخ داد ،ستاد فرماندهی آتش نشانی تهران پس از اطلاع از وقوع حادثه آتش نشانان ایستگاه 50 را ساعت 15:50 دقیقه به بزرگراه بهشت زهرا، به سمت تهران بعد از بزرگراه امام علی، جنب باغ رضوان اعزام کرد.

عزیز غلامی نسب رئیس ایستگاه 50 که در محل حادثه حضور داشت در این باره گفت: یک دستگاه کامیون مایلر 2624(جرثقیل)از قسمت دکل خودرو با کابل فشار قوی 20 کیلووات برخورد کرده و در حاشیه جاده متوقف شده بود. وی افزود: آتش نشانان به سرعت اقدامات ایمن سازی را انجام دادند و پس از قطع جریان برق توسط عوامل شرکت برق دکل جرثقیل را از کابل ها جدا کرده و خودرو را به مکانی امن منتقل کردند و تحویل راننده دادند.

گفتنی است؛ آتش نشانان پس از ایمن سازی محل حادثه و اطمینان از رفع هر گونه خطر به ماموریت خود پای ان دادند . منبع

درحادثه مشابهی در یکی از پروژه های تحت نظارت مهندسین مشاور رهاب (پروژه تقاطع غیرهسطح بلوار کاج کرج) در تاریخ 9/4/93 ساعت 15، نیز دستگاه حفار در حین تردد به محل حفاری چاه با سیم های برق فشار قوی که در مسیر عرضی سایت بلوار شورا قرار گرفته بود برخورد نموده و باعث قطع شدن دو رشته از سه رشته سیم فشار قوی (سیم فاز) گردید. خوشبختانه حادثه فوق پیامد ناگواری در بر نداشت و با هماهنگی اداره برق دورشته سیم قطع شده ترمیم و راه اندازی شدند .

تحلیل حادثه

حوادث تداخل با خطوط انتقال برق از جمله مواردی است که پتانسیل بروز بالایی در مراحل اجرای عملیات های مختلف ساخت و ساز دارد. بی احتیاطی در این زمینه و عدم رعایت نکات ایمنی به راحتی میتواند امکان برق گرفتگی راننده و آتش سوزی ماشین آلات را به دنبال داشته باشد.ازجمله اصول اساسی در جلوگیری از ریسک چنین وقایعی رعایت اصولی است که هدایتگر ایمنی کار هنگام فعالیت در نزدیکی شبکه های توزیع برق میباشد.

موارد پیوست به برخی از این اصول اشاره دارد:

اقدامات احتیاطی لازم در زمینه شبکه های هوایی برق

• - در صورت امکان از کار غیر ضروری زیر شبکه های برقدار پرهیز گردد.
• - چنانچه از شبکه های برق اطلاع ندارید از مشاوره کارشناسان شرکت برق استفاده نمائید.
• - به علائم هشدار رهنده نصب شده در محیط کار توجه گردد.



• - چنانچه مجبور هستید در حوالی و نزدیکی خطوط هوایی برق کار کنید، ضروری است حریم قانونی آن را رعایت نمایید.
• - خودرو سنگین یا جرثقیل را قبل از شروع کار به صورت مطمئن و صحیح ارت نمایید.
• - چنانچه باکس کنترل جرثقیل در کنار قرار داشته و اپراتور مجبور است در کنار جرثقیل، روی زمین مستقر شود، بایستی از فرش عایق متناسب با ولتاژ شبکه به عنوان زیر پایی استفاده نماید.



• - اپراتور جرثقیل باید از تجهیزات حفاظت فردی مناسب استفاده نماید.
• - به ارتفاع خودرو سنگین و تجهیزاتی که بر روی آن نصب شده یا حمل می گردد توجه داشته باشید.
• - هرگز کابل ها یا تسمه های اتصال زمین (ارت) نصب شده روی پایه ها یا تاورهای برق را دستکاری و یا قطع نکنید.
• - هرگز به روکش سیم های شبکه هوایی اعتماد نکرده و تصور نکنید که این روکش مانع از برق گرفتگی شما می شود.

اقدامات احتیاطی لازم در زمینه کابل های زمینی برق

• - کارگاه های ساختمانی و شرکت های خدماتی باید قبل از حفاری استعلام های لازم را از شرکت های برق دریافت نمایند.
• - سرپرست گروه حفاری با استفاده از استعلام شرکت برق باید محدوده ای که امکان وجود کابل های زمینی است را با خط کشی مشخص نماید.

در محدوده ای که امکان وجود کابل های زمینی برق می باشد حفاری باید به صورت دستی انجام گردیده و از به کار بردن تجهیزات مکانیکی حفاری از جمله بیل مکانیکی خودداری گردد.

توصیه های ایمنی برای جرثقیل، بیل مکانیکی و خودروهای سنگین هنگام کار در جوار خطوط هوایی و کابل های زمینی برق

در صورت برخورد خودروهای سنگین (جرثقیل، بیل مکانیکی ، کامیون و غیره) با شبکه هوایی برق ضمن حفظ خونسردی خود به موارد زیر باید توجه کرده و با دقت عمل کنید:

1. - در صورت داشتن تلفن همراه مراتب را سریعا به اتفاقات شرکت برق با شماره تلفن 121 اطلاع دهید.
2. - در داخل خودرو خود منتظر بمانید تا خط توسط ماموران شرکت برق، بی برق گردد.
3. - به سایر افرادی که در مجاورت خودرو سنگین هستند هشدار دهید که از خودرو دورر شوند و هیچ قسمت از خودرو (بدنه، سیم بکسل یا بار) را لمس نکنند.
4. - هرگز به سیم های هادی برق که آسیب دیده و بر روی زمین افتاده است نزدیک و یا دست نزنید.
5. - تا زمانی که اعلام گردد که شرایط، ایمن گردیده هیچ اقدامی انجام ندهید.
6. - اگر شما به دلیل وجود ریسک حریق و یا دلایل دیگری مجبور به ترک خودرو هستید، دقت کنید که باید با دوپا و به طور کامل، به طوریکه به مقدار ممکن از وسیله خود فاصله بگیرید، روی زمین بپرید.

نکته1: هرگز به خودرو در حالیکه روی زمین هستید دست نزنید. بعد از پریدن از داخل خودرو روی زمین هرگز ندوید.

نکته2: جهت دور شدن از محل باید گام های شما کوچک بوده، بگونه ای که پاها به هم چسبیده باشند یا به طریقی حرکت کنید که هردو پا همزمان روی زمین نباشد ( به دلیل احتمال وجود ولتاژ گامی).

در صورت امکان از خودرو خارج نشوید ولی اگر به دلایلی از جمله حریق مجبور به ترک خودرو هستید، به صورت زیر از خودرو خارج شوید:






7. - فورا محل حادثه را تخلیه نموده و از نزدیک شدن افراد به خودرو و سیم های آویزان و سایر لوازم فلزی متصل به محل حادثه ممانعت به عمل آورید.

برخورد جرثقیل با خودروهای سنگین با خطوط برق

در تصویر زیر شمایی از یک جرثقیل روی زمین و بازوی متحرکش در تماس با خطوط برق نشان داده شده است. از آنجا که جرثقیل، فلزی و هادی برق است، سرتاسر آن ولتاژی برابر با ولتاژ خط برق ایجاد می گردد. افراد داخل جرثقیل تا وقتی که جرثقیل را ترک نکنند، مصدوم نمی شوند. همه نقاط روی جرثقیل ولتاژی برابر خط دارند و افراد نیز همانند پرندگان روی سیم برق هستند و در حقیقت هیچ اختلاف پتانسیلی بین نقاط تماس روی جرثقیل وجود ندارد.

کارگری که روی زمین ایستاده و جرثقیل را لمس می کند و یا بار برداشته شده و معلق در تماس است (چنانچه بار فلزی و هادی برق است) ممکن است دچار شوک جدی شود. این حالت درست مانند لمس کردن خطوط برق بدون عایق در شرایطی است که روی زمین ایستاده ایم. حتی کارگر روی زمینی که در تماس با جرثقیل نیست ممکن است به خاطر اختلاف پتانسیل ایجاد شده توسط جریانات زمین، دچار برق گرفتگی شود.

• - هنگام استفاده از جرثقيل و بتونر و ديگر تجهيزات و ماشين آلات بلند بايستي فاصله مجاز نسبت به خطوط برق رعايت شود .



• - هنگام نماکاري در ساختمانها که عموما داربست فلزي نصب مي شود بايستي فاصله مجاز از خطوط برق حفظ شود در غير اينصورت حتما با اداره برق منطقه هماهنگي گردد.
• - هيچگاه با جك در حالت ايستاده و بوم ارتفاع گرفته حركت نكنيد ، اينكار علاوه بر خطرات مربوط به حركت بوم و احتمال چپ شدن وسيله ، موجب برخورد دكل با سيم هاي شبكه هاي برق و ايجاد برق گرفتگي و خسارات ديگر خواهد نمود.
• - خطوط هوايي برق داراي حوزه الكتريكي هستند ، لذا نزديك شدن به اين خطوط حتي بدون تماس با سيم ها مي تواند ايجاد برقگرفتگي نمايد



• - قبل از حركت در هر مسير ارتفاع جك و تناسب آن را با سيم ها و كابل هاي عبوري در مسير ، خصوصاً كابل هاي مشتركين كه به طور عرضي در معابر چهار متري و شش متري كشيده شده اند و يا شبكه هاي عرضي در تقاطع ها مورد دقت قرار داده ، از ارتفاع مناسب سيم نسبت به بالاي بوم و جك جرثقيل يا بالابر اطمينان حاصل نماييد.
• - بعضاً مشاهده مي شود جرثقيل ها براي تبليغ و جلب مشتري تابلوهاي شماره تلفن و بنگاه را بر روي دكل مستقر و دكل را بصورت قائم ، با باز كردن تمامي كشوئي در حاشيه معابر متوقف و مشرف به خطوط هوايي برقدار پارك مي كنند. اينكار علاوه بر خطر سقوط تابلو و دكل در اثر پاره شدن سيستم شيلنگ و ساير نقايص فني ، احتمال برخورد با خطوط هوايي برق و تجهيزات و ايجاد برقگرفتگي را در پي خواهد داشت ، لذا از اين كار جداً پرهيز نماييد.
• - هرگز به كار خود اطمينان نكرده و به عنوان تجربه داشتن در كار، در كنار شبكه هاي برق اقدام به مانور و عمليات بلند كردن اشياء در فواصل نزديك خطوط و تجهيزات برقدار ننماييد. هر لحظه امكان تغيير مسير و تلاطم و حركات غيرقابل كنترل در اثر عوامل مختلف مثل خرابي ناخواسته سيستم هيدروليك و سيم بكسل و زنجير و غيره وجود دارد و ممكن است نوسان اشياء در حال حمل ، موجب برخورد با شبكه برقدار و حوادث ناشي از برقگرفتگي گردد.
• - به دليل مقطعي بودن عمليات نصب پايه هاي فلزي ساختماني و برخي عمليات ديگر كه در نزديكي شبكه ها و تجهيزات برق در حال انجام است ، مي توان درخواست خاموش كردن برق شبكه و يا كاوركشي موقت خطوط مسير را به امورهاي برق منطقه ارائه نمود تا توسط كارشناسان مورد بررسي قرار گيرد ، در بيشتر موارد ، خاموشي محدود قابل انجام مي باشد. لذا با همكاري و هماهنگي ، ضمن پيشگيري از وقوع حادثه ، مي توان با اطمينان كارها را براحتي به انجام رسانيد ، حتماً پيگير اين موضوع باشيد.
• - دپو نمودن خاک و ديگر مصالح در زير خطوط و پاي تيرها موجب کاهش ارتفاع خطوط شده و براي افراد خطرناک خواهد بود .
• - رانندگان کمپرسي و کارفرمايان مواظب باشند در هنگام تخليه بار در زير خطوط قرار نگيرند .
• - مواردي مشاهده شده كه رانندگان کاميون در زير خطوط نگه داشته و هنگام پرتاب سيم بكسل به طرف ديگر کاميون به منظوربار بندي ، با خطوط برق برخورد نموده و حادثه به دنبال داشته است
• - توقف جرثقيل هاي بلند در کنار خطوط برق حادثه آفرين مي باشد .

توصيه مهم : استفاده از تجهيزات حفاظت فردي مثل دستكش عايق و فرش عايق ( براي استفاده زير پاي پرسنل اپراتوري كه از كنار و روي زمين با اهرم هاي هدايت كننده دستگاه كار مي كنند ) و همچنين استفاده از اتصال زمين براي جرثقيل و دستگاه هاي بالابرنده مكانيكي هنگام كار در نزديكي خطوط برق ضروري بوده تا در صورت بروز حوادث غيرقابل كنترل با وجود اتصال زمين بلافاصله و قبل از ايجاد صدمات انساني جريان اتصالي به زمين دفع گردد.

لوازم و وسایل استحفاظی فردی ایمنی در برق :

لباس کار:

لباس کار باید مناسب نوع کار و همچنین وضعیت آب و هوای منطقه باشد.

• - لباس کار باید مناسب اندام و اندازه باشد.
• - جیبهای لباس کار باید کوچک و حتی الامکان تعداد آنها کم باشد.
• - در لباس برقکاران از دکمه و زیپ های فلزی نباید استفاده شود. مچ و آستین بلوز باید دارای دکمه بوده و یا از کش آستین استفاده گردد.
• - لباس برقکاران حتی الامکان از پارچه های ضخیم، سبک و نخی تهیه و در دوخت آنها نهایت سادگی رعایت گردد.

دلیل استفاده از لباس های نخی:

• - هتگام ایجاد قوس الکتریکی پارچه های الیاف مصنوعی یا مخلوط سریعتر می سوزد و به بدن آسیب می رسد.
• - پارچه های نخی هنگام سوختن به بدن نمی چسبند.

کلاه ایمنی : از وارد شدن ضربه های مکانیکی به ناحیه سر جلوگیری می کند وبلکه قادر است سر را در مقابل برخورد با ولتاژهای متفاوت حفاظت نماید .

الکتریسیته / نوع کلاه
حفاظت در برابر ولتاژهای پایین / کلاس A
حفاظت در برابر ولتاژهای بالا / کلاس B
عدم حفاظت در برابر الکتریسیته / کلاس C

کفش ایمنی : کفش مورد استفاده کارکنان صنعت برق ، کفشهای عایق می باشد . این کفشها از زیره عایق برخوردار بوده و از تکمیل شدن مدار توسط پای فرد در هنگام برق گرفتگی جلوگیری کرده و در نتیجه مانع برق گرقتی می شوند .

دستکش های حفاظتی : اشخاصی که با برق سرو کار دارند باید از انواع دستکشهای عایق که درجه عایق الکتریسیته بودن آنها مناسب با ولتاژ مورد نظر باشد استفاده نمایند . برای بالا رفتن از تیرهای سیمانی و چوبی می بایست از دستکشهای کف چرمی با پشت برزنتی استفاده نمود . برای تیرهای فولادی و دکلهای فلزی انواع آجدار پیشنهاد می شود که از لیز خوردن دست جلو گیری به عمل آورد .

عینکهای ایمنی ، کمربند های ایمنی ، رکاب های سیمبانی ، فیوز کش ، فاز متر فشار ، انبر دست و ....از جمله تجهیزات حفاظت فردی در برابر برق گرفتگی می باشد.

اقدامات لازم در مواقع بروز برق گرفتگی اشخاص:

مصدوم‌ برق‌زده‌ می‌بایست‌ به‌ سرعت‌ ازجریان‌ برق‌ جدا گردد. برای‌ این‌ کار چند نکته ‌باید رعایت‌ شود . در صورتی‌ که‌ برق‌ گرفتگی ‌با ولتاژ بالا (فشار قوی‌) باشد از افراد متخصص‌ کمک‌ گرفت‌ و اگر برق‌ گرفتگی‌ با ولتاژ کم‌ باشد (برق‌ منازل‌) کلید برق‌ را بلافاصله‌ خاموش‌ کرده‌ و با فیوز برق‌ را بازکنید. در غیر این‌ صورت‌ می‌توانید با استفاده‌ ازیک‌ قطعه‌ چوب‌ خشک‌، پارچه‌، پلاستیک‌ و یا روزنامه‌ چند بار تا شده‌ و قرار دادن‌ یک‌ جسم‌ عایق‌ در زیر پا (نظیر یک‌ تکه‌ لاستیک‌ خشک‌)، مصدوم‌ را از تماس‌ با سیم‌ برقدار جدا نمایید. در هیچ‌ شرایطی‌ بدون‌ عایق‌ کردن‌ خود نباید بدن‌ شخص‌ برق‌ گرفته‌ را لمس‌ نمایید زیرا بی‌تردید خودتان‌ نیز دچار عارضه‌ برق‌ گرفتگی‌خواهید شد. بلافاصله‌ از افرادی‌ که‌ در محل‌ حادثه ‌حضور دارند برای‌ خبر کردن‌ پزشک‌ و آوردن‌آمبولانس‌ کمک بگیرند.

منابع:

• - شرکت توزیع نیروی برق استان سمنان http://www.semepd.ir
• - شرکت توزیع نیروی برق شهرستان مشهد http://www.meedc.net
• - شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ tbtb.co.ir
• - http://mohandes-ghobadi.blogfa.com
• - http://electricalsafety.blogfa.com
• - www.jalali-hse.blogfa.com
• - http://hsealarm.blogfa.com