واژگونی جرثقیل 50 تنی در مشهد

باز شدن بیش از حد دکل یک جرثقیل 50 تنی در هنگام عملیات ساختمانی موجب نامتعادل شدن بار آن و بلند شدن جرثقیل از زمین شد. این حادثه ساعت 10:30 روز یکشنبه 27 مهرماه اتفاق افتاد.

در این حادثه جرثقیل در حالت عمودی قرار گرفته و کابین آن در آسمان معلق ماند. ماموران آتش نشانی با حضور در محل، اطراف حادثه را ایمن سازی کرده و توسط یک دستگاه جرثقیل دیگر ضمن تثبیت کامل جرثقیل حادثه دیده، دکل آن را باز کردند.
این حادثه خسارت جانی در پی نداشت.

تحلیل حادثه

تا کنون خبرهای متعددی در خصوص واژگونی ماشین آلات صنعتی خصوصا جرثقیل در کشور شنیده ایم. با بررسی حوادث اتفاق افتاده می توان اذعان داشت که علت اصلی بروز این گونه حوادث "عدم رعایت مسائل ایمنی" می باشد.

- عدم آشنایی کافی با سیستم های ایمنی ماشین آلات سنگین و یا بی توجهی به آنها
- استفاده از رانندگان کم تجربه ، عدم گذراندن دوره های آموزشی ویژه ، عدم دارا بودن گواهینامه مربوطه
- عدم رعایت اصول پایداری و تراز صحیح بر روی زمین

از مهمترین علل بروز حادثه میباشند ، حال آنکه با رعایت قوانین و دستور العمل های موجود می توان از بروز این گونه حوادث که بعضاً خسارات جبران ناپذیری(جانی و مالی) را به دنبال دارند جلوگیری کرد.

با رعایت چند دستور العمل ساده زیر می توان پتانسیل بروز رویدادهای مشابه را به حداقل رساند:

1- تمام جرثقیل ها می بایست دارای برچسب نشانگر ظرفیت(SWL) باشند و بار بیش از ظرفیت توسط آنها برداشته نشود مگر در مواقعی که آزمایش ظرفیت انجام می گیرد. اگر در مورد وزن بار شکی وارد باشد می بایست تحقیق شود و وزن دقیق بار مشخص شود.

- نشانگر وزن: این نشانگرها معمولا بر روی جرثقیل ها برای نشان دادن وزن بکار گرفته می شود و در حالتی که بوم باز شده و یا زاویه آن تغییر کند این نشانگر به طور اتوماتیک وزن بار را در دو حالت در ارتفاع و طول بوم نشان می دهد. در مواقع خطر یک نشانگر دیگر اعلام خطر می نماید که یا قابل شنیدن یا قابل دیدن بوده و به آن معنی است که به محدوده خطر نزدیک شده و وزن بار به حداکثر میزان ایمن رسیده است.


2- اطمینان پیدا کنید که جک ها باز و به خوبی استفاده شده اند و زیر آنها محکم و صاف است


زمین زیر پای دستگاه باید محکم، تراز و قابل اطمینان برای تحمل وزن جرثقیل و بار باشد وگرنه ممکن است دستگاه واژگون گردد.در صورت نیاز، بایستی زیر جکهای پایه , لاستیک ها یا زنجیر دستگاه را با الوار یا ورقه های فلزی مناسب پر کرد تا تقسیم وزن در حد تحمل زمین انجام گیرد.مسئولیت تصمیم در مورد بستن زیر پای دستگاه و کیفیت آن در مرحله اول به عهده رئیس کارگاه است و به شرایط محوطه کارگاه بستگی دارد.


3- جرثقیل را تراز کنید
تراز بودن جرثقیل برای هر بار کار اهمیت فوق العاده ای دارد.تمام جرثقیل ها بایستی با توجه به دستورات کارخانه سازنده هنگام کار تراز باشند وگرنه بلند کردن بار فشارهای جانبی به دکل دستگاه وارد کرده وایستایی و یکپارچگی سازه دستگاه کم خواهد شد. از آنجایی که جک ها پایه ایستایی بیشتری از لاستیک ها دارند، در هنگام کار، کشویی را تا آخر باز و جک های پایه را پایین بیاورید. برای کار روی چرخ با سازنده مشورت کنید. وقتی از جک های پایه استفاده می کنید، کشویی هارا کاملاً بیرون بکشید. جک ها را آنقدر پایین بیاورید که لاستیک ها کلاً از زمین جدا شوند. دستگاه را از همه سو تراز کنید.

4- تعمیرونگهداری
جدا از قوانین و دستورالعمل بازرسی فنی، جرثقیل ها می بایست توسط مسئول مربوطه به طور منظم تحت بازرسی و نگهداری جهت پیشگیری از خرابی و صدمات احتمالی ناشی از کار قرار گرفته و مراتب بازرسی بعد از هر عملیات کاری درج و بایگانی گردد.


نکته 1: بعضاً مشاهده می شود جرثقیل ها برای تبلیغ و جلب مشتری تابلوهای شماره تلفن و بنگاه را بر روی دكل مستقر و دكل را بصورت قائم ، با باز كردن تمامی كشوئی در حاشیه معابر متوقف و مشرف به خطوط هوایی برقدار پارك می كنند. اینكار علاوه بر خطر سقوط تابلو و دكل در اثر پاره شدن سیستم شیلنگ و سایر نقایص فنی ، احتمال برخورد با خطوط هوایی برق و تجهیزات و ایجاد برق گرفتگی را در پی خواهد داشت ، لذا از این كار جداً پرهیز نمایید.

نکته 2: مطمئن شوید قسمتهای دستگاه مثل قلاب، دکل، وزنه یا بار قسمتهای اضافی دستگاه در هنگام چرخیدن گردون و بالا و پایین آوردن بار یا دکل به جایی یا چیزی برخورد نمی کند.


* نباید بدون دلیل کافی هیچ یک از کارهای جرثقیل به تندی و سرعت انجام شود. فقط در صورت اجبار مجاز به بالا و پایین بردن بار و دکل و چرخاندن گردون یا ترمز کردن سریع می باشید.

نکته 3: چرخاندن تند یک بار آویزان باعث می شود بار با نیروی گریز مرکز از دستگاه دور شود. دور شدن بار می-تواند باعث شکستن دکل یا واژگونی دستگاه شود گرداندن تند با بوم بلند بدون بار یا گرداندن تند از پشت به پهلو روی چرخ لاستیکی نیز خطر شکستن دکل یا واژگونی دستگاه را زیاد می کند

منابع:

- جرثقیلها، ماهنامه علمی تخصصی فناوری سیمان
- ایمنی جرثقیل، یاسر محمدی، ترجمه کتابچه ایمنی جرثقیل
- http://hodana.ir